Bizler gündelik hayatımızda hareket halindeyken zihinsel haritalar kullanırız. Orta yaşlarda bu haritalardan yüzlerce yaratmışızdır ve yaşamış olduğumuz evlerin odalarımn yerleşimlerini, yaşadığımız şehrin sokak örgüsünü, şehirler arası otoban şebekelerim ve ülkelerin ve kıtaların birbirleriyle olan ilintilerini hemen anımsayabiliriz. Kişinin yer duyusunu kaybetmesi, kafa karıştırıcı ve hatta korkutucu olduğu için beyin bu zihinsel haritaları oluşturmaya ve yorumlamaya çok miktarda veri işleme gücü ayırır.

Erken dönem Polinezyalı denizciler, küresel konumlama sistemine sahip değillerdi. Onlar Pasifik Okyanusu boyunca çoklu duyusal işaretlere dikkat ederek yolculuk yapıyorlardı okyanus dalgalarındaki hemen göze çarpmayan değişimler, denizin kokusu, oradan oraya savrulan deniz yosunu türleri, rüzgârın hissettirdikleri ve yönü. Kısacası, bu erken dönem kâşifler Nörobik egzersiz için gereken tüm bileşenlere sahiplerdi: Önemli bir görev, tüm duyuların kullanımı ve yeni ilişkilendirmeler! Bugün ise, haritalandırılmamış denizleri keşfederek beynimize egzersiz yaptırma olanağımız sınırlıdır. Çoğu zaman, görsel uzamsal yeteneklerimizi her gün işe gidip gelmek gibi çok daha sıradan bir görev uğruna kullanırız.

Ne yazık ki işe gidip gelme, Nörobik egzersiz niteliği taşımaktan son derece uzaktır. Bu, öngörülebilir, rutin ve beyni hissizleştiren bir uğraştır. Hepimizin, işyerimize vardıktan sonra, oraya nasıl, ne ara geldiğimizi hatırlayamadığımız olmuştur. Yolun büyük kısmı, dış dünyamn görüntü, ses ve kokularıyla ve sıklıkla diğer insanlarla aramıza bir duvar ören, bir tür koza içinde geçmiştir.

Ancak küçük bir planlama ve yeniden düşünmeyle, işe gidiş geliş zamanınız pasif, şuursuz bir etkinlikten beyni kuvvetlendiren bir etkinliğe dönüşebilir. İşte size, gündelik yolculuklarınızı bir Nörobik antrenmana dönüştürmenize yardımcı olacak birkaç fikir.

1. GÖRMEYEREK BAŞLANGIÇ

Eğer işe arabayla gidiyorsanız, gözleriniz kapalı olarak arabaya binin ve arabayı çalıştırmaya hazır olun. Yalnızca dokunma ve uzamsal bellek duyunuzu kullanarak, anahtarlığınızdaki doğru anahtarı bulun, arabanın kapısını açın, koltuğa oturun, emniyet kemerinizi bağlayın, anahtarı kontağa yerleştirin ve radyo ve silecekler gibi bildik kontrollerinizi yapın.

Gözlerinizi kapamak da ayrıca anahtarlarınızın ayrıntılarını veya emniyet kemerinin soğuk tokasını hissetmek gibi ek ilişkilendirmeler oluşturmak için fırsat kapılan açar. Yalnızca görme duyusuna güvendiğiniz zaman bunlar bastırılır.

2. YENİ YOLLAR DENEYİN

işe giderken farklı bir rota izleyin. Eğer araba kullanarak gidiyorsanız, yeni bir zihinsel harita oluşturmanıza yardımcı olması için 4 no’lu egzersizde anlatıldığı gibi camlarınızı açın. Eğer işe yürüyerek gidiyorsanız, Nörobik imkânlar çok daha fazla olacaktır.

Rutin işe gidiş rotanızda beyin otomatik pilota geçer; çok az uyaran alır ve pek egzersiz yapmaz. Bildik olmayan bir rota, yeni bir beyin haritasıyla karşı karşıya kalmanızı sağlayacak şekilde yeni görüntüler, kokular ve seslerle bütünleşmesi için korteks ve hipokampüsü harekete geçirir.

Seinfeld dizisinin bir bölümünde Kramer’e Manhattan’dan Coney Island’a nasıl gidileceği sorulur. Kramer, hayli detaylı bir yanıt vererek, kullanılabilecek metro ve otobüslerin şehrin farklı bölgelerine yayılmış aktarma noktalarına kadar anlatır ve hangi seçeneğin ne tür bir sonuç doğurabileceğini tek tek açıklar. Derken, Elaine konuşmaya katılır ve “D Treni ile buradan doğrudan doğruya oraya gidilemiyor mu?” diye sorar. Şey, tabii ki gidilebilir. Ancak burada Kramer, “Nörobik tarzda” düşünmekte ve yaşamaktadır. Esnek ve uzamsal düşünebilmek adına, beyninin ilişkilendirme gücünü ve yön bulma becerilerini harekete geçirmekte, alternatif yolaklar ve yeni olasılıklar aramaktadır. Elaine ise rutine saplanıp kalmıştır.

3. KONTROLÜN SİZDE OLDUĞUNU HİSSEDİN

Beyninizi yeni malzemelerle kışkırtarak, direksiyonu idare etme, vites değiştirme ve sinyal verme rutinlerinde rol alan dokunsal yolakları uyarın (Yeni malzemelerin aracı kontrol etmenizi sağlayan bu unsurların üzerinde olması önemlidir çünkü aracınızı doğru bir şekilde kullanmanız gerektiğinden sürecin her parçasına dikkatinizi verirsiniz ve bu da yeni duyu verilerine önem kazandırır).Yaratıcı olun: Direksiyonu veya vites kolunu farklı malzemelerle (örneğin zımpara kâğıdının çeşitli türleri) kaplayın.Ya da olağan dışı dokusu olan kaymaz bant, havlu kumaş veya vinilmakul fiyatlı birkaç direksiyon kılıfi satın alın ve her hafta birini kullanın.

■ Çok farklı bir arabası olan bir arkadaşınızla arabaları değiştirmeyi düşünün (örneğin, düz vites veya spor araba olabilir).
■ Eğer genellikle arabayı siz kullanıyorsanız, bu durumu değiştirin ve arka koltuğa oturun. Sürüş sırasındaki perspektifiniz tamamen farklı olacaktır.
Farklı dokular, beyninizin sonıatosensör korteksinde etkinlik örüntüleri oluşturur (bu nedenle, onların ayn şeyler olduklarım söyleyebilirsiniz). Ancak aynı dokuya tekrar tekrar maruz kaldıktan soma, beyniniz pek dikkat vermemeye başlar. Bu dokuları değiştirdiğiniz zaman, sürüş farklı bir his verir  ve beyniniz artık arabayı kontrol altında tutmak için bildik varsayımlannı kullanamaz. Buna ek olarak, araba sürmek gibi bir etkinlik sırasında farklı dokuları kullanmak başka ilişkilendirme ağlarım yeni bir bağlamda harekete geçirebilir. Tüm bunların sonucunda, sabah işe gelirken “sert” bir yolculuk geçirdiğinizi söylediğinizde kastettiğiniz trafikte yaşadığınız sıkıntılar değil, sürüş sırasındaki dokunsal deneyiminiz olabilir.

4. FIRSAT KAPILARI!

Sürüş sırasında arabanın camlarını basitçe açmak, içeriye bir koku taşlı yoldaki taze yağmur kokusu, bir sokak satıcısının arabası, sonbaharda dökülen yapraklar ve ses kuşların cıvıltısı, okul bahçesinde bağrışan çocuklar, sirenler cümbüşü dolmasını sağlar. Bütün bunlar, rotanızda iz bırakacaktır. Tıpkı eski bir denizci gibi, beyniniz karşınıza çıkan görüntü, ses ve kokuları birbiriyle ilişkilendirmeye ve mevcut kayıtlarını geri çağırmaya başlayacaktır. *

Zihinsel haritalar oluşturmak için hipokampüsün özellikle koku, ses ve görüntülerden yararlandığını hatırlayın. Camlan açmak bu devrelere daha fazla ham malzeme sağlayacaktır.

5. ELDİVENLERİ TAKMA ZAMANI

Araba kullanırken iş eldiveni (ya da tek parmaklı kalın yün eldiven) takın. İnce dokunma duyunuzu köreltmek, sizi direksiyonu kontrol ederken veya radyo istasyonunu değiştirirken başka ipuçlarından yararlanmaya zorlayacaktır. Uyarı: Bunu yalnızca hava koşulları ve trafik izin verdiğinde yapın.
İnce dokunuşa ek olarak, deride sıcak, soğuk ve derin basınca özel alıcılar bulunur. İnce dokunuşu köreltmek, basınç alıcılarından gelen verilerin rolünü artırır ve sürüşle ilgili farklı beyin yolaklarını harekete geçirir.

6. BURNUNUZU TAKİP EDİN

Bir yere dair belli bir ilişkilendirme oluşturmak için kokuları kullanın, l’den 5’e etiketleyeceğiniz beş koku kutusu hazırlayın (yandaki sayfaya bakın). İşe gidiş yolunuzdaki bazı belli noktalarda belli bir binayı, çıkışı veya tabelayı geçtiğiniz zaman bu yere kokusal bir “etiket” vermek için 1 no’lu kutuyu açın ve birkaç saniye boyunca koklayın. Belli bir koku ve yer arasında bir ilişkilendirme kurduğunuzda daha sonra ya kokunun ya da yerin varlığı bu ilişkilendirmeyi harekete geçirecektir. Örneğin karanfil kokusu, etiketlemiş olduğunuz “büyük kırmızı ev”in zihinsel bir imgesini veya sözel referansım hatırlatabilir.

Başka bir gün, rotanızın üzerindeki farklı bir yere “etiket” koymak için başka bir koku kutusunu kullanın ve bu şekilde devam edin.

Aynı egzersizi mahallenizde gezinirken veya işe yürüyerek giderken de yapabilirsiniz. Bu egzersiz, kokulan yorumlayan kortikal bölgeler ile beynin yön bulmanıza yardımcı olan bölgelerini birbirine bağlayarak, beyninizde olfaktör bir “rota haritası” yaratır.

7. MÜZİĞİN KOKUSU

Sürüş sırasında kokular ve sesler arasında yeni ilişkilendirmeler kurmak için aromalardan yararlanın. Bu egzersiz, görsel bir uyarıcı kullanmak yerine, belli bir koku ile işitsel bir uyarıcıyı müzik ilişkilendirir. Bir koku kutusu (bilerek ya da rastgele) ve bir CD veya kasetteki en sevdiğiniz parçayı seçerek başlayın. Bu şarkıyı her dinlediğinizde koku kutusunu açın ve aromayı iyice içinize çekin. Bir çam kokusunu bir countrywestern şarkısıyla, lavantayı Beethoven’in Altıncı Senfonisi’nin giriş kısmıyla ya da karanfili blues yorumcusu Muddy Waters’la eşleştirin. Ses koku kombinasyonlarınızda yaratıcı olun: Bazı tuhaf eşleştirmeler yapmaya çalışın ve zihninizde ne tür yeni ilişkilendirmeler oluşturduğunu görün.
Burada amaç, spesifik olan herhangi bir şeyi hatırlamak değil, beyninizi daha fazla ilişkilendirme ağı kurmaya teşvik edecek ham malzemeler bulmaktır. Hem müzik hem de koku, farklı duygulan harekete geçiren güçlü uyaranlardır. Normal olarak, biz koku durumunda müzik dinlemeyiz ya da tersini yapmayız. Bu egzersizde bu iki uyaranı tekrar tekrar eşleştirdiğinizde beyniniz anılan depolayan veya onlara erişim sağlayan yolak sayısını artırarak ikisi arasında güçlü bağlantılar oluşturur.
8. MİDAS DOKUNUŞU
Bardaklığa, çeşitli bozuk paralarla dolu bir kap koyun. Kırmızı ışıkta beklerken, yalnızca hissederek farklı değerlerini saptamaya çalışın. Eğer arabanızda bir bozuk para kutusu varsa, bozuk paraları yalnızca dokunma duyusunu kullanarak doğru deliklere yerleştirin.
Bu egzersizi farklı ebat veya dokuya sahip başka küçük nesneler (çeşitli ebat ve türde vida, küpe, ataş veya 1 santi- metrekare ebatlarında deri, saten, kadife, pamuk ya da zımpara parçası gibi materyaller) ile de yapabilirsiniz. Örneğin bir çift küpeyi veya kol düğmelerini eşleştirmeye çalışın.
Biz normalde nesneleri görerek birbirinden ayırdığımız için, dokunsal ayrım becerimiz, tıpkı az kullanılan kaslar gibi, zayıftır. Birbirinden az farklı olan nesneleri ayırmak için dokunma duyusunu kullanmak, dokunma duyusu verilerini işleyen kortikal bölgelerdeki hareketlenmeyi artırır ve sirıapslan güçlendirir. Görme duyusunu yitiren yetişkinlerde yaşanan süreç budur. Braille harflerini ayırt etmeyi öğrenirler çünkü korteksleri ince dokunuşları işlemeye daha fazla yolak adar.
9. SOSYAL OLUN
işe gitme sürecinin sosyal yönünü güçlendirme fırsatlarım es geçmeyin. Gazeteyi bir otomat yerine gerçek bir kişiden alın. Benzine mi ihtiyacımz var? Benzin pompasının başında kredi kartınızla ödeme yapmak yerine görevliye ödeme yapın.
Önünüzdeki arabamn arka koltuğunda oturan çocuğa el sallayın veya ona komik suratlar yapın. Kahve ve çörek almak için yeni bir yere uğrayın ya da giysilerinizi farklı bir kuru temizlemeciye bırakın.
Bilimsel araştırmalar, sosyallikten yoksun olmanın genel bilişsel beceriler üzerinde ciddi olumsuz etkilere sahip olduğunu defalarca kanıtlamıştır. Devam eden MacArthur Vakfı projeleri, sosyal ve zihinsel olarak etkin kalmanın ruh sağlığı açısından son derece önemli olduğunu doğrulamıştır.
10. DÜŞÜNCELERİNİZİ BİR ARAYA TOPLAYIN
Size yakın oturan iş arkadaşlarınızla aranızda servis yapmak, hem çevreye faydalıdır hem de kişiler arasında etkileşim firsatları barındırır bu bir tür Nörobik egzersizdir. Araçta kendi kendine gazete okuyan insanlar Nörobik değildir fakat bu zamanı diğerleriyle canlı bir tartışma yaparak geçirmek öyledir. Örneğin, biz her gün farklı bir kişinin bir tartışma konusu önerdiği dört kişilik bir servis grubu tamyoruz  bu, ihtilaflı bir mesele veya kışkırtıcı bir öykü olabiliyor. Ardından grubun geri kalanları tepkilerini dile getiriyorlar.
11. ARABA SÜRME Yİ DİĞERLERÎNE BİRAKİN
Yukarıda sıraladığımız stratejileri, işe otobüsle, metroyla ve hatta yürüyerek gitmeye de uyarlayabilirsiniz. Eğer işe yürüyerek gidiyorsanız, birkaç farklı yola sapın. Ya da her zaman indiğiniz duraktan bir önceki veya bir sonrakinde inin ve yolun geri kalamnı yürüyerek tamamlayın. Koku kutunuzu ve müzikçalarınızı yamnıza alıp yürürken 7 no’lu egzersizi yapın.
Metroda veya otobüste gözlerinizi kapayın ve trenin veya otobüsün hızı veya yoldaki dönüşleri, fren sesleri veya insanların binmesi ve inmesi gibi başka ipuçlarını bulunduğunuz yeri ve dışarının nasıl göründüğünü hayalinizde canlandırmak için kulamn.
Etrafınızdaki insanlarla etkileşim halinde olun.
■ Fotoğraf makinesi, video kamera ya da küçük bir taslak defteri alın. Aracı başka birinin kullanmasına izin verdiğinizde pencerenin dışında kocaman bir dünya olduğunu görürsünüz.
■ Normal işe gidiş geliş yolculuklarında yaptığınızdan tamamen farklı bir şey okuyun. Gazete standından daha
önce adını bile duymadığınız bir dergiyi seçin. Gazetinin küçük ilanlarım okuyun ve gördüğünüz firsadardan biriyle ne yapabileceğinizi hayal edin.