Vücutta görülen bazı belirtiler, bazen ciddi sağlık sorunlarının habercisi olabilir. Melena da, bu tür uyarıcı belirtilerden biridir. Melena, sindirim sisteminin üst kısmında meydana gelen kanama nedeniyle dışkının siyah, katran gibi bir renk alması durumudur. Bu durum, çoğu zaman mide, ince bağırsak veya yemek borusunda oluşan bir kanamanın belirtisidir ve hemen dikkat edilmesi gereken bir sağlık sorunu olabilir.
Melena, sadece bir semptom olmakla kalmaz, aynı zamanda vücudun içsel bir soruna karşı verdiği tepkiyi gösterir. Peki, melena nedir? Hangi durumlar melena ile ilişkilidir? Melena nasıl teşhis edilir ve tedavi edilir? İşte detaylı bir inceleme.
Melena Nedir?
Melena, dışkının koyu siyah, parlak, katran benzeri bir renkte olması durumudur. Bu renk, kanın sindirim sistemi içinde, özellikle mide veya ince bağırsakta sindirilmesi sonucu oluşur. Sindirilmiş kanın dışkıya verdiği bu renk, melena olarak adlandırılır.
Sindirilmiş kan, vücuda girmesiyle birlikte midedeki asidik ortamda kimyasal bir değişim geçirir ve bu süreç sonucunda dışkı siyah renkte olur. Bu durum, kanamanın “üst gastrointestinal” sistemde, yani yemek borusu, mide veya ince bağırsakların üst kısmında meydana geldiğini gösterir. Eğer kanama alt gastrointestinal sistemde (kalın bağırsak veya rektumda) olursa, dışkı genellikle kırmızı ya da parlak kırmızı renkte olur ve buna hematokezya denir.
Melena, genellikle daha uzun süreli bir kanama belirtisidir. Kanama miktarı ne kadar fazla olursa, dışkı renginin siyah ve katran gibi bir hal alması da o kadar belirgin olur.
Melena Belirtileri Nelerdir?
Melena genellikle kanamanın belirtisi olarak kendini gösterdiğinden, çoğu zaman altta yatan bir hastalık veya durumla ilişkilidir. Melena ile karşılaşıldığında, kişinin yaşadığı belirtiler genellikle dışkı ile ilgilidir, ancak bazen başka sistemik semptomlar da eşlik edebilir. İşte melena ile ilişkili en yaygın belirtiler:
1. Siyah ve Katran Gibi Dışkı
Melena’nın en belirgin ve ayırt edici belirtisi, dışkının siyah ve parlak olmasıdır. Bu dışkının katran benzeri bir yapısı vardır ve bazen kötü bir koku da yayılabilir. Dışkının rengi, kanın mide asidiyle sindirilmesinin bir sonucu olarak siyah olur. Bu tür dışkı, genellikle ciddi bir kanamanın göstergesidir.
Örnek: Bir kişi sabah tuvaletini yaptıktan sonra dışkısının siyah, parlak ve katran gibi olduğunu fark eder. Bu, sindirim sistemindeki üst kısmında bir kanamanın olduğunun bir işareti olabilir.
2. Karın Ağrısı
Melena genellikle, sindirim sisteminde bir kanama olduğunda ortaya çıkar. Kanama genellikle mide veya ince bağırsaklardan kaynaklandığından, bu bölgedeki iltihaplanma veya ülserler nedeniyle karın ağrısı da görülebilir. Karın ağrısı, kanamanın şiddetine ve kaynağına bağlı olarak değişir.
Örnek: Melena yaşayan bir kişi, dışkısında değişiklik fark ettikten sonra karın ağrısı ve şişlik hissi yaşar. Bu ağrı, kanamanın yerini ve nedenini gösterebilir.
3. Zayıflık ve Yorgunluk
Melena, genellikle kan kaybıyla ilişkilidir. Sindirim sistemindeki kanama, vücudun yetersiz kan üretmesine ve dolayısıyla yorgunluk, halsizlik gibi belirtilere yol açabilir. Anemi (kansızlık) durumuna bağlı olarak, kişilerde baş dönmesi ve güçsüzlük de görülebilir.
Örnek: Melena nedeniyle kan kaybı yaşayan bir kişi, sürekli olarak yorgunluk hissiyle uyanabilir ve gün içinde zayıflık yaşayabilir. Ayrıca, anemiye bağlı olarak soluk cilt ve baş dönmesi de gözlemlenebilir.
4. Bulantı ve Kusma
Melena, mide veya ince bağırsakta ciddi kanamalara yol açabileceği için, bulantı ve kusma gibi sindirim sistemi sorunları da sıkça görülebilir. Kusma, kanama daha yoğun olduğunda ortaya çıkabilir ve genellikle “kahve telvesi” gibi bir görünümde olabilir, bu da kanın mide asidiyle karışarak sindirilmesinin bir işaretidir.
Örnek: Bir kişi melena belirtisi gösterdikten sonra, midesinde rahatsızlık hisseder ve kusmaya başlar. Kusmuk, kahverengimsi veya kahve telvesine benzer bir yapıya sahip olabilir, bu da mide kanamasının belirtisi olabilir.
5. Düşük Kan Basıncı ve Hızlı Kalp Atışı
Uzun süreli veya büyük miktarda kanama durumlarında, vücutta sıvı kaybı ve düşük kan hacmi meydana gelebilir. Bu da düşük kan basıncı (hipotansiyon) ve hızlı kalp atışı (taşikardi) gibi belirtilere yol açabilir.
Örnek: Melena yaşayan bir kişi, kan kaybı nedeniyle baş dönmesi ve bayılma hissi yaşayabilir. Aynı zamanda kalp atışları hızlanabilir ve kan basıncı düşebilir.
6. Nefes Darlığı ve Soğuk Terleme
Kan kaybı ciddi bir boyuta ulaştığında, vücudun oksijen taşıma kapasitesi azalır ve buna bağlı olarak nefes darlığı ve terleme gibi semptomlar gelişebilir.
Örnek: Melena yaşayan bir kişi, ani bir nefes darlığı hissiyle karşılaşabilir ve soğuk terlemeler yaşayabilir. Bu, kan kaybının şiddetini ve vücudun bu kayıptan nasıl etkilendiğini gösterir.
Melena Hangi Durumlarla İlişkilidir?
Melena, birçok farklı hastalık ve durumla ilişkilendirilebilir. En yaygın nedenlerden bazıları şunlardır:
1. Mide Ülseri veya Gastrit
Mide zarının iltihaplanması (gastrit) veya mide ülserleri, mideyi koruyan mukoza tabakasının hasar görmesine neden olabilir. Bu durum, kanama riski yaratır ve melena belirtilerine yol açabilir.
2. Özofagus Varisleri
Karaciğer hastalıkları, özellikle siroz, yemek borusunda varislerin oluşmasına neden olabilir. Bu varisler kanayarak melena oluşturabilir.
3. Gastrointestinal Kanama
Mide, ince bağırsak veya kalın bağırsaktaki kanamalar, melena belirtilerine yol açabilir. Kanama çeşitli sebeplerle ortaya çıkabilir; örneğin, bağırsaklarda iltihaplanma, kanser, divertikülit veya polipler.
4. Yaralanmalar ve Travmalar
Mide veya ince bağırsaklardaki travmalar da kanamaya yol açabilir. Bu tür kanamalar, genellikle melena ile kendini gösterir.
Melena Nasıl Teşhis Edilir?
Melena belirtileri fark edildiğinde, derhal bir doktora başvurulması gerekir. Tanı koymak için çeşitli testler yapılabilir:
- Fiziksel Muayene: Doktor, hastanın karın bölgesini kontrol eder ve genel sağlık durumu hakkında bilgi toplar.
- Kan Testleri: Kan kaybının boyutunu ve anemiye bağlı belirtileri değerlendirmek için kan testleri yapılabilir.
- Endoskopi: Mide ve bağırsaklardaki kanama kaynağını tespit etmek için endoskopi yapılabilir. Bu işlemde, bir tüp aracılığıyla mide ve bağırsaklar incelenir.
- Baryumlu Röntgen veya CT Tarama: Kanama kaynağını belirlemek için daha ileri görüntüleme yöntemlerine başvurulabilir.
Melena Tedavisi
Melena tedavisi, altta yatan kanama nedenine göre belirlenir. Tedavi seçenekleri şunları içerebilir:
- Kanama Kaynağının Tedavisi: Eğer bir ülser veya varis nedeniyle kanama varsa, ilaç tedavisi veya endoskopik tedavi gerekebilir. Örneğin, mide ülserleri tedavi edilebilirken, varisler için bandaj uygulamaları yapılabilir.
- Kan Transfüzyonu: Kan kaybı büyükse, hastaya kan transfüzyonu gerekebilir.
- Cerrahi Müdahale: Eğer kanama durdurulamazsa, cerra
