Günlük hayatta yaşanan zorluklar, stres ve kaygı, çoğu insanda dönemsel bir üzüntüye veya ruh hali değişimlerine neden olabilir. Ancak bazı insanlar için bu mutsuzluk hissi süreklilik kazanır ve adeta günlük yaşamın bir parçası olur. Bu durum, psikolojide “distimi” veya diğer bir adıyla “kronik depresyon” olarak bilinir. Distimi, tipik depresyon belirtilerini uzun süre boyunca daha hafif ama sürekli şekilde yaşatan, kişinin yaşam kalitesini olumsuz etkileyen bir depresyon türüdür.
Distimi Nedir?
Distimi, uzun süreli ve düşük şiddetli bir depresyon türüdür. Genellikle iki yıl veya daha uzun bir süre boyunca devam eder ve bu süre zarfında kişi kendini çoğu zaman mutsuz, karamsar ve bitkin hisseder. Distimi, daha ağır depresyon türlerine göre daha hafif semptomlarla seyreder; ancak kronik yapısı, kişinin hayatında daha derin ve sürekli bir etkiye yol açar. Distimi yaşayan kişiler, kendilerini sıkça karamsar ve yetersiz hisseder; bu ruh hali genellikle o kadar içselleştirilir ki kişiler bir süre sonra mutsuzluk hissini doğal kabul etmeye başlar.
Distimi Örnekleri
- Ayşe’nin Durumu: Ayşe, son üç yıldır sürekli olarak kendini yorgun ve mutsuz hissediyor. Hayatında büyük bir sorun olmamasına rağmen, hiçbir şeyden keyif alamıyor ve sürekli olarak içsel bir huzursuzluk yaşıyor. Arkadaşları ona “Neden bu kadar karamsarsın?” diye sorduğunda ise bu ruh halini değiştirmesinin zor olduğunu düşünüyor. Ayşe, aslında distimi yaşıyor.
- Mehmet’in Durumu: Mehmet ise her gün işine gidip geliyor ama işine veya sosyal etkinliklere karşı hevesli değil. Arkadaşlarıyla buluşmak veya aile etkinliklerine katılmak için bile enerji bulmakta zorlanıyor. Bu, Mehmet için normal bir durum gibi görünse de aslında kronik bir depresyon belirtisi olabilir.
Distimi Belirtileri Nelerdir?
Distimi, klinik depresyona kıyasla daha az yoğun ama uzun süre devam eden belirtiler gösterir. İşte distimiye özgü belirtiler:
- Sürekli Mutsuzluk Hissi: Distimi yaşayan kişiler, hayatları boyunca adeta bir “melankoli bulutu” ile dolaşır. Çoğu zaman, bu duygunun nedenini açıklayamazlar ama sürekli olarak bir boşluk ve hüzün hissederler.
- Enerji Eksikliği ve Yorgunluk: Fiziksel olarak yorgun olmasalar bile kendilerini sürekli bitkin hissederler. Günü geçirebilmek için bile çaba sarf ederler.
- Konsantrasyon Bozukluğu: Distimili bireyler, dikkatlerini toplamakta zorlanır. İşlerine, kitap okumaya veya film izlemeye karşı odaklanmak onlar için zordur.
- Özsaygı Eksikliği: Distimi olan kişiler genellikle kendilerini değersiz veya yetersiz hisseder. Bu durum, kendilerine olan güvenlerini zayıflatır.
- Kararsızlık: Küçük ya da büyük kararlar almakta zorlanırlar. Bu kararsızlık, iş veya sosyal hayatlarında ilerlemeyi engelleyebilir.
- Umutsuzluk ve Karamsarlık: Hayata karşı olumlu bir bakış açısı geliştirmek onlar için zordur. Gelecek hakkında kaygılı ve karamsar hissederler.
- Uyku ve İştahta Değişiklikler: Distimi, kişinin uyku düzenini etkileyebilir; bazı kişiler çok fazla uyurken bazıları uykusuzluk çeker. Aynı şekilde iştah kaybı veya aşırı yeme isteği de görülebilir.
Distimi Belirtilerine Gündelik Hayattan Örnekler
- Rutinlerden Keyif Almamak: Distimi yaşayan biri, en sevdiği hobilerini bile sürdürmekte zorlanabilir. Örneğin, eskiden resim yapmaktan keyif alan bir kişi, artık fırçayı eline almak istemez hale gelir.
- Arkadaş Buluşmalarından Kaçınmak: Distimi hastaları, sosyal etkinliklerde kendilerini çok yorgun hissedebilir ve arkadaşlarıyla vakit geçirmek istemeyebilirler. Bu durum onları yalnız hissettirir, ancak yalnız kalmayı tercih etmek bile daha kolay gelir.
- Hayata Karşı İlgisizlik: İşe gitmek veya ev işlerini yapmak bile zorlayıcı hale gelir. Kişi, yapmak zorunda oldukları dışında hiçbir şeye enerji harcamak istemez.
Distimi Tedavisi Nasıl Yapılır?
Distiminin tedavisi, klasik depresyondan farklı olarak daha uzun sürebilir. Bunun nedeni, kişinin kronik bir ruh hali içerisinde olması ve bu duruma alışmış olmasıdır. Ancak, tedavi mümkün ve distimiyle başa çıkmak için çeşitli yöntemler bulunmaktadır:
- Psikoterapi: Distimi tedavisinde, bilişsel davranışçı terapi (BDT) gibi terapi türleri oldukça etkilidir. Terapist, kişinin düşünce kalıplarını gözden geçirmesine, negatif düşünceleri tanımlayıp olumlu alternatifler bulmasına yardımcı olur.
- İlaç Tedavisi: Bazı durumlarda, serotonin geri alım inhibitörleri (SSRI) gibi antidepresanlar önerilebilir. Ancak ilaç tedavisi mutlaka bir psikiyatrist kontrolünde yapılmalıdır.
- Yaşam Tarzı Değişiklikleri: Düzenli egzersiz yapmak, sağlıklı beslenmek ve yeterince uyumak, distimi belirtilerinin hafifletilmesinde etkili olabilir.
- Destek Grupları ve Sosyal İlişkiler: Destek grupları, kişinin yalnız olmadığını hissetmesine yardımcı olur. Sevdikleriyle vakit geçirmek, sosyal ilişkilerini kuvvetlendirmek distimi ile başa çıkmada destekleyici bir rol oynar.
Distimi İle Baş Etmek: Küçük Adımlarla Büyük Değişimler
Distimi ile baş etmek her ne kadar zorlayıcı olsa da, küçük adımlarla bu karamsarlığı yenmek mümkündür. Örneğin, her gün birkaç dakikalığına dışarı çıkmak veya küçük bir sosyal aktiviteye katılmak bile başlangıç için faydalı olabilir. Distimi, kişinin hayatını ele geçirmiş gibi görünse de tedavi ve çaba ile daha kaliteli bir yaşam mümkün hale gelebilir.
Unutmayın, sürekli bir mutsuzluk içinde yaşıyorsanız ve bu ruh hali gündelik hayatınızı olumsuz etkiliyorsa, destek almaktan çekinmeyin. Distimi kronik bir durum olabilir, ancak tedavi ve çabayla hayat kalitenizi artırmak mümkündür.