En kaliteli protein kaynağı olan kırmızı eti sofralarınızdan eksik etmeyin
Bildiğiniz gibi proteinler, vücudumuzdaki kaslarımızın yapıtaşlarıdır. Bağışıklık sistemimizi oluşturan hücrelerin ana maddesidir, tüm vücut sistemimizde kullanılan enzimleri yaparlar. Bazı hormonların ana maddesi yine proteinlerdir.
Proteinler vücuda enerji de verirler. 1 gram yağ 9 kcal içerirken aynı miktarda karbonhidrat ve protein 4 kcal ihtiva eder. Yani proteinler aslında enerjisi çok yüksek olmayan yiyeceklerdir.
Birçok besin maddesi protein içerir. Hayvansal kaynaklı olan yiyeceklerin protein oranı daha yüksektir ve daha kalitelidir. Kırmızı et, tavuk, balık, yumurta ve süt ürünleri en değerli protein kaynaklarıdır. Bununla birlikte kuru fasulye, nohut, mercimek, barbunya ve soya fasulyesi gibi bitkisel yiyeceklerin de protein oranı yüksektir. Her ne kadar bütün bu yiyeceklerin protein oranı yüksekse de kırmızı etin içindeki B12 vitamini ve demir değeri diğer proteinlerden daha zengindir. Demir ve B12 vitaminin en büyük etkisi beyin fonksiyonları üzerinedir. Daha dikkatli, daha akıllı, daha zeki kuşaklar yetiştirmek istiyorsak özellikle kırmızı etin bu yararını göz önünde bulundurmakta fayda var.
Vücudumuzun önemli miktarda protein deposu yoktur. O nedenle her gün mutlaka protein değeri yüksek yiyeceklerden tüketmeye çalışalım. Eğer alınan protein vücudun harcadığından daha az olursa protein yetersizliğine bağlı olarak vücutta birtakım olumsuz durumlar ortaya çıkabilir.
Özellikle çocuklarda büyüme gelişme yavaşlar. Bu durum ileri boyuttaysa vücutta ödem, karaciğer yağlanması, dalak büyümesi ve ciltte yaralar ortaya çıkar. Erişkinlerde ise bağışıklık sisteminde zayıflamalar ortaya çıkar. Kırmızı et yemeyen erişkinlerde B12 vitamini eksikliği ve demir eksikliği kaçınılmaz olur. Bu durumda ilk etkilenen sistem de hafızadır. Unutkanlık, ellerde ayaklarda uyuşma, hafıza zayıflığı görülür.
Bazen de protein ihtiyaçtan fazla alınır. Özellikle bazı protein diyetlerinde, karbonhidrat çok kısıtlı tutulur, sadece yüksek oranda protein verilir. Bu diyetleri yapan insanlarda hızlı ve yüksek miktarda kilo kaybı görülür. Bunun nedeni, proteinlerin vücutta sindirilirken metabolizmanın hızlanmasıdır. Ancak bu diyetler hızla kilo verdirse bile bazı problemler yaşanabilir. Şöyle ki, proteinler vücuttan atılırken kemikten kalsiyum çeker ve bu durum osteoporoza yani kemik erimesine neden olur. Proteinli gıdalar genelde yüksek miktarda doymuş yağ asitleri içerirler, bu da kan yağlarını yükseltir ve kalp damar hastalıklarına neden olabilir. Genetik olarak yatkın bireylerde gut hastalığını da tetikleyebilir.
Günlük beslenmemizde tüm besin gruplarını karşılayan dengeli beslenme çok önemlidir. Bir yiyecek faydalı diye düşünülerek çok fazla yenildiğinde veya sevilmeyerek yeteri kadar tüketilmediğinde hastalıklara zemin hazırlar. O nedenle siz siz olun, yiyeceklerinize de ilaçlarınız kadar özen gösterin. Yani zamanında ve dozunda yiyin. İşte size günlük hayatınızda et yemenin incelikleri:
★ Tansiyon, kolesterol, gut, kalp hastalığı gibi sorunlarınız varsa çok fazla et tüketmek bu hastalıkların şiddetlenmesine neden olur. Günlük tüketeceğimiz eti kısıtlamak için alacağınız birkaç önlem bu işte başarılı olmanızı sağlar. Örneğin, gün içinde et yiyecekseniz kahvaltıda peynir, yumurta, sucuk, salam, sosis, pastırma gibi protein değeri yüksek gıdaları kısıtlayın. Onların yerine kahvaltılık gevrek, yulaf, müsli ve taze meyve yemeye özen gösterin. Eti öğlen yemeğinde tüketin. Akşamsa mutlaka sebze yemeği ile yoğurt yemeye çalışın. Bir öğünde bile buna dikkat etmek vücudunuzun aşırı proteinle kirlenmesini önlemeye yardımcı olur.
★ Eğer kansızlık sorununuz varsa, etin yanında mutlaka limonlu bir salata yiyin. Çünkü hem limonun hem de salatanın içindeki C vitamini demirin vücut tarafından daha iyi kullanılmasını sağlar. Etle birlikte yoğurt yemek ya da ayran içmek demir emilimini azaltır.
İçecek olarak taze sıkılmış meyve suyu içmek, yine yüksek C vitamini ve yüksek demir emilimi sağlar. Etin üzerine hemen çay kahve içmeyin. Bu durumda yine demir vücuttan atılır. Et yedikten en az 3 saat sonra çay ve kahve tüketin.
★ Tansiyon, kalp, böbrek hastalığı ve kemik erimesi probleminiz varsa eti fümelenmemiş olarak tüketmeye ve etin yanında tuz oranı yüksek yiyecek ve içecekleri özellikle almamaya çalışın. Turşu, şalgam suyu, salamura edilmiş sebzeler ve tuzlu ayran tansiyonu çok yükseltir. Ayrıca yüksek proteinli ve tuzlu besinleri bir arada tüketmek, kemik erimesi olanlarda hastalığın şiddetlenmesine neden olabilir.
★ Eğer çok fazla et yerseniz, yeteri kadar sebze meyve tüketmezseniz ve su içmezseniz kabızlık kaçınılmaz olarak karşınıza çıkar. Hele hele bir de şehir değiştirmişseniz bu durum en büyük probleminiz haline gelebilir. O nedenle lif oranı yüksek meyveleri (armut, kivi, portakal, mandalina) en az üç porsiyon yemeye dikkat edin. Etin yanında haşlanmış kabak, havuç, yeşil fasulye gibi lif oranı yüksek garnitürleri koymayı alışkanlık haline getirin. Her gün en az 10-12 bardak su içmeye çalışın. Ekmek olarak da tam buğday ekmeği ya da etin yanında bulgur pilavı ilk tercihlerden olmalıdır.
★ Eti mangalda kömür dumanında ve direkt kömür ateşinde pişirmek kanserojen maddelerin açığa çıkmasına neden olur. Etin kömür dumanıyla ve direkt kömürle temas etmemesi gerekir. Bunun için eti terbiye ettiğinizde, kömürden gelen zararlı maddelerin etin üzerine geçmesini önleyin. Eti terbiye ederken yağ kullanmazsanız ve etin yağını iyice temizlerseniz mangal sırasında duman oluşmasına engel olursunuz. Bu da dumandan vücudunuza girecek kanserojen maddelerin azalmasını sağlar. En iyi terbiye sosu olarak yoğurt suyu, soğan suyu ve domates salçası tavsiye ederim.