Şah damarı (karotis arter), kalpten beyne kan taşıyan ana damarların başında gelir. Bu damarların daralması, tıkanması veya plak birikmesi, beyin kan akışını tehlikeye atabilir ve felç riskini artırabilir. Bu nedenle, karotis arterdeki daralma, cerrahi bir müdahale ile tedavi edilebilir. İşte “Şah Damarı Ameliyatı” olarak bilinen bu operasyonun ayrıntıları:

Karotis Endarterektomi Nedir?

Şah damarına yapılan ameliyat, tıkanıklık veya daralma sonucu beyne giden kan akışını iyileştirmeyi amaçlar. Genellikle bu ameliyat Karotis Endarterektomi (CEA) olarak adlandırılır. Amacımız, damarda biriken plakları cerrahi olarak temizlemektir. Bu işlem, felç riski taşıyan hastalarda beyin fonksiyonlarının korunmasını sağlar.

Şah Damarı Tıkanıklığının Nedenleri

Karotis arterdeki tıkanıklık genellikle ateroskleroz (damar sertliği) nedeniyle meydana gelir. Ateroskleroz, damar duvarlarında plak birikmesine yol açar. Bu plaklar, damar içinde kan akışını daraltarak beyne yeterince oksijen ve besin gitmesini engeller. Şah damarı tıkanıklığına yol açabilecek diğer faktörler şunlardır:

• Yüksek kolesterol
• Sigara kullanımı
• Yüksek tansiyon
• Diyabet
• Genetik yatkınlık

Bunlar, damar duvarlarının sertleşmesine ve plak birikmesine neden olarak, beyin için potansiyel bir tehlike oluşturur.

Şah Damarı Ameliyatı Nasıl Yapılır?

Karotis endarterektomi ameliyatı, genellikle aşağıdaki adımlarla yapılır:

1. Anestezi Uygulama

Ameliyatın başında, hastaya genel anestezi veya lokal anestezi uygulanır. Genellikle lokal anestezi tercih edilir, çünkü hastanın ameliyat sırasında uyanık olması istenebilir, bu da cerrahın beyin fonksiyonlarını gözlemlemesine yardımcı olur.

2. Damarın Açılması

Cerrah, hastanın boynundaki ilgili bölgeyi dikkatlice keserek karotis arteri ortaya çıkarır. Şah damarının bulunduğu yer genellikle boyunda, kulağın hemen önünde yer alır.

3. Plak Temizliği

Damar açıldıktan sonra, içerideki plaklar cerrahi aletlerle temizlenir. Bu plaklar genellikle kolesterol, kalsiyum ve diğer maddelerden oluşur. Cerrah, damarı temizlerken damar duvarını çok fazla zorlamamaya özen gösterir.

4. Damarın Kapatılması

Plak temizlendikten sonra, damarın açılan kısmı dikkatlice kapatılır. Bu aşamada, kan akışının normal şekilde devam ettiğinden emin olmak için damar, birkaç testle kontrol edilir.

5. Ameliyat Sonrası İyileşme

Ameliyat tamamlandığında, hasta iyileşme sürecine başlar. Genellikle hastalar, ameliyattan sonra birkaç gün hastanede izlenir ve taburcu edilir.

Şah Damarı Ameliyatı Kimlere Yapılır?

Karotis endarterektomi, genellikle aşağıdaki durumlar için yapılır:

• Geçmişte Felç Geçirenler: Şah damarındaki daralma sonucu bir felç geçiren hastalar.
• Geçici İskemik Atak (TIA) Geçirenler: Geçici beyin felci yaşayan hastalar. Bu durum, beyne yeterince kan gitmediğinde ortaya çıkar.
• Ciddi Daralma: Şah damarında %70 veya daha fazla daralma varsa, ameliyat önerilebilir.
• Risk Altındaki Hastalar: Ateroskleroz öyküsü olan ve beyin kan akışını tehlikeye sokan hastalar.

Şah Damarı Ameliyatının Riskleri

Her cerrahi işlem gibi, karotis endarterektomi de bazı riskler taşır. Bunlar arasında:

• Enfeksiyon Riski: Ameliyat sırasında yara yerinin enfekte olma riski.
• Kanama: Damarın cerrahi olarak kesilmesi sırasında kanama olabilir.
• Felç Riski: Şah damarına yapılan müdahale sırasında beyin damarlarının zarar görmesi sonucu felç riski.
• Anestezi Komplikasyonları: Anestezi sırasında kalp durması, nefes alamama gibi durumlar nadiren de olsa yaşanabilir.

Şah Damarı Ameliyatı Sonrası İyileşme

Ameliyat sonrası iyileşme süreci, hastanın yaşına ve genel sağlık durumuna bağlı olarak değişir. İyileşme sürecinde doktorlar, hastaları düzenli olarak izler ve gerektiğinde antikoagülan tedavi (kan sulandırıcı) verebilir. Ayrıca, yaşam tarzı değişiklikleri (diyet, egzersiz, sigara bırakma) de hastaların iyileşmesine yardımcı olur.

Şah Damarı Ameliyatı Sonrasında Yaşam Tarzı

Ameliyatın ardından hastaların sağlığını korumak için aşağıdaki yaşam tarzı değişiklikleri önemlidir:

• Sağlıklı Beslenme: Kolesterolü düşük ve dengeli bir diyet.
• Sigara İçmemek: Sigara damarları daraltır, bu yüzden bırakılması önemlidir.
• Düzenli Egzersiz: Kalp ve damar sağlığını korumak için fiziksel aktivitenin artırılması gerekir.
• Düzenli Tansiyon ve Kolesterol Takibi: Tansiyon ve kolesterol seviyelerinin kontrol altında tutulması gerekmektedir.

Şah Damarı Ameliyatı Başarı Oranı

Karotis endarterektomi ameliyatı genellikle yüksek başarı oranlarına sahiptir. Ameliyatın başarısı, hastanın yaşı, sağlık durumu ve ameliyatın ne kadar erken yapıldığına bağlıdır. Erken müdahale ile, felç riski büyük oranda azaltılabilir.

Karotis endarterektomi, beynin sağlığını koruyarak felç riskini azaltan bir müdahaledir. Şah damarındaki daralmaların veya tıkanıklıkların tedavi edilmesi, beyin fonksiyonlarının korunması açısından hayati önem taşır. Ancak bu ameliyatın başarılı olabilmesi için, hastaların risk faktörlerine karşı dikkatli olmaları ve yaşam tarzı değişikliklerine özen göstermeleri gereklidir.

Ameliyat sonrası iyileşme süreci, hastanın genel sağlık durumuna bağlı olarak değişir, ancak doğru tedavi ve yaşam tarzı değişiklikleri ile hastalar sağlıklı bir yaşam sürdürebilir