1. SpO2 Nedir?

SpO2, kandaki oksijen doygunluğunu gösteren bir ölçümdür. “Oksijen Satürasyonu” terimi ile de anılır ve genellikle oksimetre cihazları ile ölçülür. SpO2, “Peripheral Capillary Oxygen Saturation” ifadesinin kısaltmasıdır ve bu, kılcal damarlardaki oksijenin ne kadarının hemoglobine bağlı olduğunu belirtir.

Normal bir insanın vücudu, oksijeni akciğerlerde alır ve hemoglobin aracılığıyla dokulara taşır. SpO2, bu taşınan oksijenin yüzdesini gösterir. Genellikle parmak ucuna, kulak memesine ya da bileğe yerleştirilen küçük bir cihaz olan pulse oksimetre ile bu değer kolayca ölçülebilir.

2. SpO2 Değeri Kaç Olmalı?

SpO2 değerleri genellikle şu aralıklarda değerlendirilir:

• %95 – %100: Normal kabul edilen aralık. Sağlıklı bir bireyin oksijen satürasyonu bu aralıktadır. Vücut, dokulara yeterli oksijen sağlıyordur.
• %90 – %94: Sınırda kabul edilen değerler. Oksijen satürasyonu bu aralıkta olan bir bireyin dikkatle izlenmesi gerekebilir, çünkü bu değerler yetersiz oksijen taşımasının bir işareti olabilir.
• %90’ın Altı: Tehlikeli kabul edilen bir durum. Oksijen seviyelerinin bu kadar düşük olması, hipoksemiye (kandaki düşük oksijen seviyesi) işaret eder ve acil müdahale gerekebilir.

Örnek olarak, sağlıklı bir yetişkinin oksijen satürasyonu %96 civarında olabilirken, yüksek rakımlı bir yerde yaşayan birinin SpO2 değeri doğal olarak %90 civarında olabilir, çünkü rakım arttıkça oksijen yoğunluğu azalır.

3. SpO2 Düşüklüğü (Hipoksemi) Nedenleri

SpO2 düşüklüğü, çeşitli sağlık sorunlarına işaret edebilir. İşte yaygın nedenlerden bazıları:

• Solunum yolu hastalıkları: Astım, bronşit veya zatürre gibi hastalıklar, akciğerlerdeki oksijen değişiminde sorun yaratarak SpO2 değerlerini düşürebilir.
• Kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH): KOAH, akciğerlerde kalıcı bir hasar yaratarak oksijen alışverişini etkiler ve oksijen satürasyonunu düşürebilir.
• Yüksek irtifa: Yüksek rakımlarda oksijen yoğunluğu daha düşük olduğundan, oksijen seviyeleri düşebilir. Dağcılık yapanlar veya yüksek irtifada yaşayanlar bu durumu sıklıkla deneyimler.
• Kalp hastalıkları: Kalbin oksijeni vücuda yeterince pompalayamaması da düşük SpO2 seviyelerine yol açabilir.

4. SpO2 Düşüklüğü Belirtileri

SpO2 düşüklüğü, vücutta oksijen yetersizliğine bağlı olarak çeşitli belirtilerle kendini gösterebilir:

• Nefes darlığı: Vücut yeterince oksijen almadığında, kişi derin nefes alma ihtiyacı hisseder. Özellikle efor sarf ederken nefes darlığı artabilir.
• Baş dönmesi ve zihin bulanıklığı: Beyin, yeterince oksijen almadığında normal fonksiyonlarını yerine getiremez. Bu durumda kişi baş dönmesi, zihin bulanıklığı ya da baygınlık hissi yaşayabilir.
• Yorgunluk: Hücreler oksijen olmadan enerji üretemez, bu da kişide yoğun bir yorgunluk hissine neden olur.
• Ciltte morarma (siyanoz): Kandaki oksijen azaldığında, cilt ve özellikle tırnaklar, dudaklar mavi ya da mor bir renk alabilir.

5. SpO2 Düşüklüğü Durumunda Ne Yapmalı?

SpO2 düşüklüğü, ciddi bir durumun belirtisi olabilir ve bu nedenle hemen müdahale gerektirebilir. İşte yapılması gerekenler:

• Oksijen tedavisi: Düşük oksijen seviyeleri için en yaygın tedavi, ek oksijen verilmesidir. Hastanelerde ya da evde oksijen konsantratörleri kullanılarak bu tedavi uygulanabilir.
• Solunum egzersizleri: SpO2 düşüklüğü yaşayan kişiler için derin nefes alma ve solunum teknikleri, oksijen seviyelerini artırabilir. Bu egzersizler, akciğer kapasitesini artırmaya ve daha etkili oksijen alımına yardımcı olabilir.
• Doktora başvurmak: SpO2 seviyesi sürekli düşükse, mutlaka bir doktora başvurulmalı ve altta yatan neden araştırılmalıdır. Çünkü bu durum, ciddi bir hastalığın belirtisi olabilir.

6. SpO2 Değerlerini İzlemek Neden Önemli?

Özellikle solunum yolu hastalıkları olan bireyler için SpO2 seviyelerinin izlenmesi çok önemlidir. COVID-19 pandemisi sırasında, hastaların oksijen satürasyonlarını düzenli olarak kontrol etmeleri, hastalığın ciddiyetini değerlendirmede kritik bir araç haline gelmiştir.

SpO2 seviyesi düşüklüğünde erken müdahale, komplikasyonları önleyebilir ve tedavinin etkinliğini artırabilir. Örneğin, astım hastaları düzenli olarak SpO2 seviyelerini kontrol ederek solunum yollarındaki tıkanıklığı fark edebilir ve ilaçlarını buna göre ayarlayabilirler.

SpO2, vücuttaki oksijen seviyesini gösteren hayati bir göstergedir. Normal seviyeler %95 – %100 arasında olmalıdır. SpO2 düşüklüğü nefes darlığı, baş dönmesi, yorgunluk gibi belirtilerle kendini gösterir ve solunum yolu ya da kalp hastalıklarının belirtisi olabilir. Erken teşhis ve tedavi, SpO2 düşüklüğünün yaratabileceği ciddi sorunları önlemeye yardımcı olabilir.