GÜNEŞ HAREKET EDER Mİ?
Copernicus’un zamamndan beri, güneşe evrenin hareket etmeyen merkeziymiş gibi bakılmaktadır. Ancak, gökbilimci Halley sabit yıldızların da hareket ettiklerini keşfedince ve yıldızların çok büyük uzaklıklarda yer alan gerçek güneşler olduğundan kuşkulanmaya başlayınca; güneşimizin hareket etmeyen bir yıldız olamayacağı ve trilyonlarca kilometre uzaklıktaki yıldızların da güneşimiz merkez olarak onun çevresinde dönemeyeceği düşünülmeye başlandı.
Eğer tüm yıldızlar hareket ediyorlarsa neden güneş de hareket etmesin ki? Bunda güneşin bildiğimiz diğer yıldızlardan daha yakın oluşu dışında herhangi bir tuhaflık bulunmamaktadır. Şu halde onun da devindiğini varsayarak şöyle sorabiliriz: Güneşin hareket ettiğini ve hangi yönde devinmekte olduğunu nasıl gösterebiliriz?
Uranüs gezegenini keşfetmiş olan gökbilimci Herschel yirmi yılı aşkın incelemelerden sonra 1805 yılında bu sorunun yanıtım bulmuş olduğunu algıladı. Güneşin her yönde yıldızlarla çevrilmiş olduğunu, bunların birbirinden ayrı durumda ama birbirlerine eşit uzaklıklarda bulunduklarım varsaydı. Bununla birlikte, en yakın yıldız bile güneşlen çok uzakla olacaktı. (Bu etkiyi bir ormanda görebiliriz: Bize yakın ağaçlar birbirinden ayrı ve uzaktaki ağaçlar birbirlerine çok yakın kümeymiş gibi görünürler.)
Herschel olabildiğince çok yıldızın kendine özgü devinimlerini ölçtü ve Herkül takımyıldızı içindeki belli bir noktaya göre yıldızların birbirinden ayrılıp o noktadan uzaklaştıklarım buldu. Herschel bu noktayı giinerek adıyla adlandırdı. Gökyüzünün tam karşıtı tarafında bir noktaya doğru hareket edermiş gibi görünüyorlardı.
Eğer güneş hareketsiz duruyorsa, yıldızların böyle tuhaf şekilde devinmelerinin bir nedeni bulunmuyordu. Oysa, güneş günerek noktasına doğru hareket ediyorsa, o halde günerek noktasına yakın olan yıldızlar güneş onlara doğru yaklaştıkça, bize yaklaşacak ve bu yıldızlar birbirlerinden ayrılıyormuş gibi görüneceklerdi. Gökyüzünü karşıt tarafındaki yıldızlar güneş onlardan uzaklaştıkça, bizden uzaklaşacak ve bu durumda bir araya kümeleniyorlarmış gibi görüneceklerdi.
Herchel bu noktada şöyle bir sonuca vardı: Güneş,. Herkül takımyıldızı yönünde hareket etmekteydi. Binlerce yıl evrenin merkezinin yeryüzü olduğu düşünüldükten sonra iki buçuk yüzyıl süreyle evrenin merkezinin güneş olduğu varsayılmıştı. Ve şimdi gökbilimciler evrende merkez diye söylenecek bir yer bulunmadığı sonucuna varıyorlardı. Evrende bir merkez yoktu ve her şey hareket etmekteydi.
Doğrusunu söylemek gerekirse, Copernicus’tan yüz yıl önce Cusa kentinden Nicholas evren hakkında birçok doğru tahminde bulunurken aynı zamanda evrenin bir merkezinin bulunmadığım da çok doğru biçimde ileri sürmüştü.